Dawno temu i naprawdę, czyli angielska Pocahontas (+18)

W poprzednich True Story z udziałem księżniczek Disneya, brałam na warsztat tylko pierwszy oryginalny film (bez kontynuacji) i porównywałam z najstarszymi wersjami baśni. W przypadku Pocahontas zmuszona jestem wziąć również pod uwagę drugą część przygód tej odważnej Indianki. Dlaczego? Ponieważ tylko wspólnie tworzą jako takie odbicie życia Matoaki (Gosiarella wierzy, że w tym momencie wybałuszacie oczy, zastanawiając się czy Gosiarella nie pomyliła sobie Indianek). Postawmy sprawę jasno: Największym zaskoczeniem w tej Disneyowskiej bajce jest to, że jej korzenie nie sięgają do starych baśni, ani nawet nie jest plagiatem innej produkcji (jak np. Król Lew). Cały myk polega na tym, że Pocahontas jest postacią historyczną. Tak, jak większość bohaterów z tej produkcji, istniała naprawdę. Zaskoczeni? Mam nadzieję! Proszę jednak by wszystkie dzieciaczki wyłączyły okno z tym tekstem, bo będzie to naprawdę smutna i brzydka historia.

Angielsko-Indiańska historia prawdziwa

Dawno, dawno temu, po koniec XVI wieku przyszła na świat Matoaka, córka Indiańskiego wodza Powhatana. Imię dziewczynki oznaczało Białe piórko, lecz jej współplemieńcy nadali jej przezwisko Pocahontas (Mały łobuziak lub Psotnica), co miało trafniej odzwierciedlać jej charakter. W maju 1607 roku, gdy Matoaka była jeszcze małym berbeciem, do jej świata wkradli się biali. Do wybrzeży Wirginii dobiły trzy statyki wypełnione niemal setką Anglików, którzy bez zwłoki zabrali się do przekształcania pięknych, dzikich krajobrazów w osadę Jamestown. Wycinano lasy, budowano chaty mieszkalne, kościół i ogólnie Anglicy, jak to mają w zwyczaju, zaczęli zachowywać się, jak Panowie i Władcy wszystkiego co dotknęli. Możecie sobie wyobrazić, że Indianie nie byli zachwyceni najeźdźcami, którzy rozpanoszyli się jak paskudna zaraza. Zastanawiacie się, czy cudny John Smith był wśród kolonistów?

Bajkopisarz Nowego Świata
Faktycznie, 27 letni John Smith objął przywództwo w Jamestown, jednak porzućcie jego bajkowe wyobrażenie. Oczywiście Gosiarella nie zmusi Was by pogrzebać wizję ciekawego świata podróżnika, zdobywcy, jednak faktem jest, że John, nim został pogromcą Indian, pałętał się po wszystkich zakamarkach Europy, jako najemnik i to nie specjalnie wierny swej ojczyźnie. Pracował dla tych, którzy płacili, zabijał w imię Francji, Holandii, Węgier, Anglii itp. Gosiarella stawia, że mordowanie sprawiało mu mniej więcej tyle samo przyjemności, co podróżowanie. Nawet jego kompani opisywali go, jako nieprzyjemnego i szorstkiego w obejściu, przez co bliżej mu w bajce do Ratcliffe’a, niż łagodnego blond chłoptasia. No dobrze, a co z Pocahontas? LoveStory wybijcie sobie z głowy, chyba że kręci Was PedoLove (Pocahontas miała 10/11 lat w okresie, w którym John przebywał w Jamestown). Pod dużym znakiem zapytania stoi nawet ich znajomość. Smith napisał dwie niepokrywające się relacje z pobytu w Nowym Świecie. Pierwszą opublikował w 1608 r., a w niej nie ma nawet wzmianki o tym, że został prawie zabity przez ludzi Powhatana. Druga została napisana znacznie później (około 1622 r.) i faktycznie przewinął się w niej fragment o uratowaniu go przez Pocahontas. Dlaczego dopiero wtedy o niej wspomniał? Ponieważ a) postać Pocahontas była wówczas niesamowicie popularna w Anglii, więc dlaczego miałby nie popłynąć na jej fejmie? Gosiarella jest przekonana, że John założył, że w odległej przyszłość jakaś wytwórnia zrobi z niego legendę (czemu Gosiarella nie jest taka pomysłowa)! Dochodzi do tego również powód b) w czasie publikacji drugiej relacji John’a, Pocahontas już nie żyła, więc sami rozumiecie, że ciężko byłoby  jej wstać z grobu by sprostować jego wersję. 

Judasz Nowego Świata
Wróćmy do Pocahontas. Na razie Gosiarella potwierdziła, że faktycznie istniała, była córką wodza i nazywano ją powyższym imieniem. Za to nie zgadza się jej wiek i wątek romantyczny. Zobaczmy co będzie dalej. Pocahontas musiała być wyjątkowo urzeczona białymi ludźmi, bo nad wyraz często odwiedza ich osadę. Podobno przynosiła im żywność, futra i inne ułatwiające przeżycie rzeczy. Wszystko pięknie ładnie, ale po grzyba wspierała najeźdźców? Gosiarella w najgorszym razie siedziała by w tipi i mocno trzymała kciuki by Brat-Niedźwiedź ich zjadł, a ciocia-Królowa Śniegu zamroziła genitalia. Pocahontas najwyraźniej musiała być w nich zapatrzona, jak w bogów, bo pewnego styczniowego dnia w 1609 roku, postanowiła zdradzić własnych ludzi. Ostrzegła białe twarze, że jej współplemieńcy planują ich wybyć co do nogi. A jak oni się jej odwdzięczyli? 
Porwali ją! Kapitan Samuel Argalla schwytał Pocahontas w kwietniu 1613 roku. Koloniści pragnęli wymienić ją na Anglików porwanych przez Indian. Wymiana jeńców nigdy nie doszło do skutku, przez co Matoaka spędziła niemal rok w niewoli. Powtórzymy to słowo: niewola (nie wczasy wypoczynkowe, tylko przetrzymywanie wbrew woli). W tym czasie nauczyła się angielskiego, przejęła chrzest w swej nowej wierze chrześcijańskiej oraz nowe „cywilizowane” imię: Rebecca. Wkrótce wzięła ślub z Johnem Rolfem, którego postać grała pierwsze skrzypce w Disneyowskiej Pocahontas 2. W prawdziwym życiu John był plantatorem tytoniu i to nie byle jakim, bo tym, który rozpowszechnił tytoń zwany złotą Wirginią na światowych rynkach. Niebawem Pocahontas urodziła syna Thomasa. Teoretycznie to mieszane małżeństwo mogło budzić niezadowolenie zarówno wśród Indian, jak i Anglików, a jak było naprawdę? Powhatan, ojciec Pocahontas, wyraził na nie zgodę, pomimo tego, że była wcześniej (przed porwaniem) zaręczona z Kokoumem. Co więcej małżeństwo to stało się podwaliną do pokoju między plemieniem a Kolonistami.

Nowa zabawka Starego Świata
W 1616 roku Pocahontas wraz z mężem wyruszyła w podróż do Anglii by przekonać króla Jakuba I by przeznaczył środki na budowę szkoły dla indiańskich i angielskich dzieci. W Londynie Indianka była rewelacyjnym przykładem udomowionego zwierzaczka: przebrana w wytworne suknie, wysławiała się po angielsku, starając się zachowywać zgodnie z manierami i etykietą dworską. „Indiańska księżniczka” była niczym wzorowy przykład na metamorfozę dzikuski w angielską poddaną. W zamian za pozbycie się swojej tożsamości, zyskała popularność na angielskim dworze (nawet Gosiarella wzgardziłaby fejmem wybryka natury, ale błaźni i cyrkowcy chyba nie narzekają?), udało jej się nawet stać się rozrywką... eee... tzn. pozać miłościwie jej panującego króla.
Pocahontas umarła, tak jak żyła, czyli z dala od swego plemienia, na angielskiej ziemi. Różne źródła podają różne przyczyny śmierci. Najczęściej podawane wersje przyjmują, że umarła na czarną ospę, która wówczas zbierała żniwo w Anglii, lub na zapalenie płuc. Istnieje też zupełni inna teoria, do której jeszcze wrócę. Faktem jest, że umarła w wieku 22 lat, a jej grób zleźć można przy kościele św. Jerzego w Gravesend.

Może nie jest to najbardziej optymistyczna historia, jednak wystarczyło tu i tam naciągnąć fakty, a gdzieś indziej wyciąć szczegóły by Disney stworzył romantyczną opowieść o początkach angielskiej kolonizacji. Nawet Gosiarella w oficjalnej (tj powyższej wersji True Story) ominęła pewne niejasności związane z życiem Pocahontas. Zaraz o nich przeczytacie, jednak wpierw Gosiarella lojalnie ostrzega, że po ich przeczytaniu już nigdy nie spojrzycie na tę bajkę tak samo. Gotowi?

Życie to nie bajka 

Poznaliście ogólną historię Pocahontas, więc teraz na spokojnie będziemy wracać do poszczególnych etapów jej życia. Gosiarella wyjawiła Wam, że Pocahontas była zaręczona z Kokoumem, nie powiedziała Wam jednak, że istnieją przesłanki by wierzyć, że było między nimi coś więcej. Znacznie więcej! Tu i tam pojawia się opinia, że byli oni małżeństwem i mieli dziecko – syna, którego nazywano małym Kokoumem (ależ wyszukane imię, nie ma co. Z drugiej strony amerykanie mają Juniorów, czego Gosiarella nawet nie będzie komentować). Zastanawiacie się, czy Pocahontas była bigamistką? Najprawdopodobniej jej mąż zginął z ręki Anglików (Disney chyba też poznał tą wersję wydarzeń) w czasie wojny poprzedzającej porwanie naszej uroczej Indianki.
Najbardziej kontrowersyjny jest okres jej przetrzymywania w obozie Anglików. Poza tym, że nauczyła się wówczas języka swych porywaczy, przejęła ich religię i poznała swojego męża, nie wiele o tym wiadomo. Zazwyczaj mówi się, że doświadczyła „nadzwyczaj miłego traktowania”, tak nie wszyscy w to wierzą. Część osób jest pewna tego, że młoda Indianka była przez ten czas regularnie gwałcona, być może nawet przez więcej niż jedną osobę. Linwood "Little Bear" Custalow, w swojej książce „The True Story of Pocahontas”, przekonuje, że Powhatanowi udało się wymusić na Anglikach by starsza siostra Pocahontas, Mattachanna, mogła ją odwiedzić. Gdy doszło do spotkania, Pocahontas wyznała jej, że została zgwałcona. Autor uważa, że istnieje również prawdopodobieństwo, że dziewczyna zaszła w ciążę i została siłą zmuszona do przyjęcia wiary swoich porywaczy, nim została oddana swemu nowemu mężowi.

Pocahontas,
miedzioryt Simona van de Passe (1616)

Niestety Gosiarellę przekonuje taka wersja wydarzeń z kilku prostych powodów. Po pierwsze dla wszystkich oczywiste jest, że koloniści nie stronili (i wiecie co Gosiarella ma na myśli pisząc: nie stronili) od pięknych Indianek, które nie dość, że wyróżniały się egzotyczną urodą to były w zasięgu ręki, gdy dzielni Anglicy byli wyposzczeni (i wiecie co Gosiarella ma na myśli pisząc: wyposzczeni) po przebywaniu tak długo poza domem. Po drugie historię piszą zwycięzcy, którzy za wszelką starają się uchodzić za tych dobrych, przez co celowo pomijają lub zmieniają niewygodne fakty. Dlatego dobrze na chwilę zapomnieć o tym, co napisali angielscy koloniści lub historycy i skupić się na tym, co przez wieki przekazywali sobie Indianie. Po trzecie: hiszpańscy konkwistadorzy w Ameryce Południowej, którzy gwałcili i zabijali dla przyjemności i w imię swego chrześcijańskiego króla. Dlaczego więc Anglicy mieliby być od nich lepsi?

Gosiarella ma dla Was coś jeszcze. Istnieje pogląd, że Pocahontas została zamordowana, a konkretnie otruta, ponieważ w Anglii dowiedziała się, że planowane jest wytępienie rdzennych Amerykanów. W to akurat ciężko Gosiarelli uwierzyć. No bo jak niby Indianie mieliby powstrzymać liczniejszą i lepiej uzbrojoną armie nieprzyjaciela? Ani dziewczyna, ani jej plemię nie stanowili żadnego zagrożenia. Poza tym wychowana na innym kontynencie Indianka nie miała nigdy styczności z bakteriami i chorobami starego świata, więc jej system odpornościowy był równie bezbronny, jak jej plemie.

Gosiarella o Pocahontas 
Tym razem będzie True Story bez długiego Gosiarella o…  
Gosiarella nawet nie będzie się silić na ocenę prawdziwego życia Indianki z krwi i kości, bo to dość kontrowersyjnie by wyszło. Jeśli Gosiarella ma rację to jej życie było piekłem, jeśli zaś racji nie ma to Pocahontas była zdrajczynią swej rodziny i kultury. Można byłoby się pokusić o ocenę Disneyowskiego filmu, ale po poznaniu historii kryjącej się za tą bajką, Gosiarella nie jest w stanie wydusić z siebie żadnych złośliwych komentarzy. Dobrze, że Disney uhonorował Pocahontas dodaniem jej w poczet swoich księżniczek, a tym samym nie pozwolił by jej pamięć przepadła na zawsze. Teoretycznie wersja nie jest zła. W pierwszej części Anglicy, napędzani swą chciwością, rujnują piękny krajobraz i chcą wybić rdzenny mieszkańców, których mają za dzikusów. Druga część ma inne plusy. Tak, tak, Gosiarella wie, że Pocahontas 2 to straszny gniot, z animacjami na słabym poziomie i byle jaką ścieżką dźwiękową, ale przynajmniej wyjątkowo Disney pokazał, że wybranek księżniczki może zostać wymieniony na nowszy model. Dodatkowo scena ze szczuciem niedźwiedzia jest dość dosadna i nawet dzieci rozumieją, że Anglicy są beee.


Ps. Gosiarella nie może przestać myśleć o prawdziwym życiu postaci, którą znała wcześniej jedynie z bajki, dlatego nie będzie zadawała Wam żadnych pytań i zwyczajnie pozwoli byście napisali co wy o tym sądzicie.
Ps2. Wszystkie niepodpisane grafiki pochodzą z tej strony.